بررسی بیوسیستماتیکی جنس (veronica l.(plantaginaceae بخش beccabunga در شمال شرق ایران

جنسveronica l. متعلق به تیره ی بارهنگ ((plantaginaceae شامل بیش از 250 گونه در جهان می باشد که به لحاظ ریخت شناسی دارای تغییرات وسیعی است. این جنس بیشتر در نواحی معتدل نیمکره ی شمالی و استرالیا پراکنده شده است. کوه های البرز و زاگرس در ایران مراکز مهم تنوع برای گونه های veronica هستند. بر اساس فلورا ایرانیکا، 63 گونه از این جنس برای محدوده ی مطالعاتی فلات ایران ذکر شده که تعداد 56 گونه از آن برای ایران نام برده شده است و 18 گونه ی آن انحصاری ایران می باشد. این جنس شامل 5 بخش می باشد و پژوهش حاضر بر روی بخش beccabunga در شمال شرق ایران انجام شده است. گونه های این بخش از لحاظ ویژگی های ریخت شناسی بسیار متنوع بوده و بسیاری از مشکلات تاکسونومی مابین گونه های آن هنوز به صورت حل نشده باقی مانده است. لذا در این پژوهش جهت برطرف کردن مشکلات تاکسونومیکی گونه های مورد مطالعه از مطالعات ریخت شناسی، تشریحی، گرده شناسی و بذر در نمونه های جمع آوری شده طی فصل رویشی سال 1389 و نمونه های موجود در هرباریوم پژوهشکده ی علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد استفاده شد. مطالعه ی ریخت شناسی بر روی 57 فرد از گونه های مورد مطالعه انجام شد. در مطالعه ی تشریحی، مقطع عرضی از دم گل آذین و ساقه به صورت دستی تهیه و به روش سافرانین- فست گرین رنگ آمیزی شد. مطالعه ی گرده شناسی نیز به روشerdtman و به کمک میکروسکوپ نوری انجام شد. همچنین بذر نمونه ها با استفاده از میکروسکوپ الکترونی بررسی شد. ماتریس داده ها در هر مطالعه تهیه و صفات موردنظر بررسی شدند. معناداری اختلاف صفات ارزیابی شده با استفاده از آنالیز one way anova وindependent - samples t-test انجام شد و به منظور تعیین قرابت میان گونه ها و زیرگونه ها در این بخش، صفات متمایز کننده به کمک آنالیزهای مولفه ی اصلی (pca) و خوشه ای (ca) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در این مطالعه سه گونه برای شمال شرق ایران معرفی و مرز میان آن ها مشخص شد. بر اساس مطالعات ریخت شناسی، ویژگی های گیاهشناسی این گونه ها شرح داده شد. نتایج حاصل از مطالعات تشریحی دم گل آذین و ساقه در تفکیک گونه های مورد مطالعه مفید واقع شد. مطالعات ریزریخت شناسی سطح بذر تا حدی در جدایی این گونه ها نقش داشت. در مطالعات گرده شناسی نیز تنها صفات کمّی قادر به تفکیک میان گونه ها شدند. در نهایت، کلید شناسایی جدیدی برای گونه های بخش beccabunga در شمال شرق ایران بر اساس صفات ریخت شناسی، تشریحی و بذر ارائه گردید.